Temizleme işi sanıldığı kadar basit değildir. Bir mendilin bile
yıkanmasında hayli karışık kimyasal ve elektriksel olaylar olur.
insanlar binlerce yıl temizlik işlerinde sabun kullandılar. Sabunun ana
maddeleri de hep aynı kaldı. Her sabun bir alkali madde ile değişik
türde bir yağın karışımıdır.
Sabun suda çökelme yapar, lavaboda, küvette halka şeklinde lekeler
bırakır. Sabunla yıkanan bardak ve tabaklarda lekeler oluşur. Sabunla
yıkanmış giysiler ütülenilirlerken sarı lekeler meydana gelir. Sabunun
bu olumsuz sonuçlarının sebebi, suda tabii olarak mevcut olan mineral
ve asitlerle reaksiyona girince çözülmesi ve suyla akıp gitmesi zor
moleküller oluşturmasıdır.
Sabun temizlemeyi sadece yumuşak sularla yapabilir. Kullanma suları ise
kalsiyum ve magnezyum tuzları ihtiva eden sert sulardır. Sabun sert
suda kesilir. Sert su sabunlanınca dokunmuş kumaşa sıkı sıkı yapışan
bir birikinti bırakır. Böylece sabunun da bir kısmı bir işe yaramadan
ziyan olmuş olur. Deterjanlar hem sert hem de yumuşak suda yıkama
özelliğine sahiptirler. Deterjan kelimesi Latince temizlemek anlamına
gelen 'detergere'den gelir.
Deterjanın ortaya çıkışının temel sebebi ise sabunun temizlemedeki
olumsuz Özelliği ve yetersizliği değildir. Sabun doğal olarak yağlardan
hazırlanır. Bu insanın besin kaynağının yanlış bir şekilde tüketimi
demektir. Sentetik deterjan ise petrolden ve kömürden yapılır.
1890'larda üzerinde çalışılmaya başlanılan deterjanların yoğun bir
şekilde kullanımına II. Dünya Savaşı sırasında başlanılmıştır. Bu
zamanlarda deterjana duyulan ihtiyaç temizlemedeki üstün
özelliklerinden dolayı değil, sabun yapımında kullanılan yağların,
askeri araç ve silahlarda yağlama yağı olarak kullanılmasına duyulan
ihtiyaçtır.
Deterjanın moleküler yapısı ve temizleme prensibi sabunla aynıdır.
Sabun gibi kirleri, yağ lekelerini ve katı parçacıkları sökerek
bunların suda asılı durumda tutulmalarını sağlar. Ancak deterjan
sabunun yaptığı her işi yapabilirken sabun birçok kullanım alanında
deterjanın yerini alamaz. Deterjanın ıslatma ve etkileme kapasitesi
sabundan üstün olduğu gibi daha az miktarla aynı işi yapabildiğinden
daha da ekonomiktir.
Deterjanın temel özelliği suyun yüzey gerilimini azaltarak,
temizlenecek nesnenin içine iyice girmesini sağlamasıdır. Böylece katı
parçacıkların ve yağların oldukları yerlerden çıkmalarını
kolaylaştırır. Onların yeniden çökmelerini Önler. İçindeki kimyasal
maddeler sayesinde yağ ve katı kirden daha zor temizlenen ter ve kan
lekelerini bile temizler.
Deterjan suyun sertliğinden de etkilenmez. Asitli ortamlarda bile
etkilidir. Petro-kimya ürünlerinden yapılan deterjanın içinde ayrıca
elyaf koruyucu ve dağıtıcı maddeler, esanslar, boyayıcı ve beyazlatıcı
maddeler, cilt koruyucu kozmetikler ile kullanım yerine uygun çeşitli
katkı maddeleri vardır.
Deterjanın en önemli özelliklerinden biri köpüklenme gücüdür. Sert
sularda bile kolayca köpürür. Ne var ki bu özelliğin bir de olumsuz
yanı vardır. Atık sulardaki deterjan köpükleri arıtma tesislerinde
ayrıştırılmazlar. Bu suların akıtıldığı akarsu ve denizlerde kirlenmeye
neden olurlar. Bunun için artık 'yumuşak deterjan' denilen,
bileşenlerine kolayca ayrışabilen deterjanlar üretilmektedir.
Konu: sabun ile deterjanın farkı 
Salı Ocak 13, 2009 12:57 pm
