Filistin..

Filistin


Kudüs merkezli Filistin, İ.Ö. 2000'de Arap, İ.Ö. 1800'de Hitit, İ.Ö.
1286'da Mısır hakimiyetine girdi ve takiben Hz. Musa öncülüğündeki
İsrailoğulları buraya yerleştiler. Hz. Davud ve Hz. Süleyman'ın
yönetimlerine sahne olan bölgede, sürgünler ve işgallerle dolu
yıllardan sonra İ.Ö. 64'te Roma egemenliği başladı. Bu dönemde 30
yıllarına kadar Hz. İsa ortaya çıktı.

395'te Bizanslılara geçen Filistin, 637 yıllarını takiben tümüyle İslam
hakimiyetine girdi. Sırayla Emeviler, Abbasiler, Fatımiler ve
Selçuklular dönemlerini geçirdi ve 1516'da Osmanlı toprağı oldu. 400
yıllık Osmanlı hakimiyetinde bölge Kudüs, Gazze ve Nablus sancaklarına
ayrıldı. Ancak, Yahudilerin Filistin hayali tarihin hiçbir döneminde
sönmedi.

1896'dan sonra aslen gazeteci olan Theodor Herzl'in önderliği altında,
dünyaya yayılan Yahudilerin tekrar Filistin'de toplanıp bir devlet
kurması için çalışmalara başlandı. Herzl, 21-31 Ağustos 1897'de
Basle'de topladığı I. Siyonist Kongre'de temel hedef ve yöntemleri
tespit etti. Bu amaçla Avrupa'da örgütler kuruldu, fonlar oluşturuldu.
Toplanan paralarla Filistin'de yaşayan Araplardan geniş topraklar satın
alındı ancak; asıl amaç için bunlar yeterli olmadı.

Theodor Herzl, 19 Mayıs 1901 tarihinde II. Abdulhamid ile yaptığı bir
görüşmede, "Avrupa borsasını ellerinde tutan Yahudilerin Osmanlı
İmparatorluğu'nun bütün borçlarını ödemesi karşılığında Filistin'de bir
yurt verilmesini" (gizli kalmak şartıyla) teklif etti, ancak kabul
edilmedi.

Meşrutiyet ile birlikte azınlıklara verilen haklar, Yahudilerin de
işine yaradı ve özellikle 1914 yılından sonra Filistin'deki Araplardan
geniş topraklar satın alıp yerleşmeye başladılar. 1916'da İngiltere
temsilcisi Sir Mark Sykes ile Fransa temsilcisi M.F.George Picot
arasında imzalanan Sykes-Picot Antlaşması, Osmanlı topraklarını
İngiltere, Fransa ve Rusya arasında paylaştırırken Filistin için de
uluslararası bir statü öngörüyordu.

1917'de İngiltere Dışişleri Bakanı James Balfour, Yahudilerin lideri
Edmond De Rothshild'e gönderdiği bir mektupla; "Yahudilerin Filistin'de
yurt kurmalarını desteklediğini" ifade ederek İsrail devleti yolunu
açtı. 1918 yılında Osmanlı askerleri Filistin'den çekildi ve bölge
İngiliz hakimiyetine girdi. 1880 ile 1918 arasında Filistin'deki
Yahudilerin sayısı 24 binden 65 bine, nüfusun %10'una çıktı. Ardından
Araplar ile Yahudiler arasında gerginlikler başladı.

1933 yılıyla birlikte Nazilerden kaçan Yahudi göçmenler de Filistin'e
gelmeye başladılar. 3 yıl içinde Yahudi sayısı toplam nüfusun dörtte
birine ulaştı ve 335 bin kişi oldu. 1938 yılına kadar ******
yönetimindeki Türkiye'den çekinen İngilizler bölgede bir Yahudi devleti
kurulması yönünde açık bir girişimde bulunamadılar. Hatta 1937
yılındaki ünlü Peel Paylaşım Planı'na göre Yafa ve Tel Aviv,
İngilizlerce Araplara terk edilirken, Yahudilere verilen önemli bir
yerleşme merkezi bulunmuyordu. Ancak Faysal, bu planı reddetmekle
Filistin Arap Devleti'nin kurulmasına daha o yıllarda engel olmuştu.

Filistinliler, bu şekilde bir yandan Araplar bir yandan Batı tarafından
yalnız bırakılıyordu. İngilizlerin paylaşımda Araplara karşı bu kadar
tavizkar davranmasında ******'ün dış politikasının ve Kudüs Müftüsü
Emin el-Hüseyni'nin büyük tesiri vardı. Emin Hüseyin Türk asıllıydı ve
Filistin politikasında büyük bir ağırlığa sahipti. ******'ün ölümünden
sonradır ki İngilizler Peel paylaşma planından vazgeçtiler. Takiben de
Filistin'de İsrail devletinin kurulması yolunda birbiri ardınca adımlar
atıldı. Fakat, II. Dünya Savaşı'na rastlayan yıllarda Yahudiler daha
çok Hitler zulmü ile uğraşmak durumunda kaldılar.

Araplar, İngilizler ve Yahudiler arasında yıllar süren mücadeleler,
1947 yılında Birleşmiş Milletler'e aksetti. Kurulan Filistin Özel
Komisyonu, Filistin'in Yahudi ve Araplar arasında ikiye bölünmesini,
Kudüs'ün ise uluslararası bir statüye kavuşturulmasını önerdi. Ancak
öneri Arap ülkeleri tarafından kabul edilmeyince, Yahudiler 14 Mayıs
1948'de İsrail Devleti'nin kuruluşunu ilan ettiler. İsrail'in kuruluşu
ile birlikte Arap-İsrail Savaşları başladı.

Savaş sonunda Batı Şeria Ürdün, Gazze Şeridi Mısır, kalan topraklar da
İsrail tarafından işgal edildi. Tabiatıyla olan yine Filistin halkına
oldu ve durumdan komşu Arap ülkeleri ve İsrail kazançlı çıktı.
Takibeden yıllarda pek çok Filistin kurtuluş örgütleri kuruldu.
Bunlardan en önemlisi gizli olarak 1950'de kurulan Yaser Arafat
öncülüğündeki el-Fetih idi. Bu arada Arap ülkeleri, 1964'te Kudüs'te
Filistin Kurtuluş Örgütü ve buna bağlı olarak Filistin Kurtuluş
Ordusu'nun kuruluşuna yardımcı oldular. Ancak Ahmet Şukayri
önderliğindeki FKÖ, 1967 yenilgisi ile etkinliğini yitirdi.

Gazze, Batı Şeria, Sina Yarımadası ve Suriye'ye ait Golan Tepeleri
İsrail'in eline geçti. 1 milyondan fazla Filistinli komşu Arap
ülkelerine ve özellikle de Ürdün'e kaçtı. 1967 Kasım'ında George
Habbaş'ın Filistin Halk Cephesi kuruldu. 1968 Haziran'ında el-Fetih
hareketi FKÖ'ye hakim oldu. El-Fetih, Müslüman, Yahudi ve
Hıristiyanların eşit haklara sahip olduğu demokratik, laik bir Filistin
devleti kurulmasını önerdi.

1973 Arap-İsrail Savaşı sonrasında İsrail'in Gazze ve Batı Şeria'dan
çekilme eğilimine girmesi üzerine FKÖ, bu bölgelerde bir devlet
kuracağını açıkladı. Ancak, İsrail'in bölgedeki varlığını da kabul eden
bu tavır, Suriye desteğindeki örgütler ve Arap ülkeleri tarafından
reddedildi ve Red Cephesi oluşturuldu, Filistin Kurtuluş Hareketi
parçalandı.

Suriye'nin bölgeye müdahale etmeye başladığı bu dönemden sonra,
çatışmalar daha da hızlandı. Lübnan'a da giren Suriye, barış yaparak
bölgedeki etkinliğini yitirmek istemiyordu. Bu yüzden Yaser Arafat
başkanlığındaki FKÖ, Suriye ve Libya karşıtı Arap ülkelerinin desteğini
aldı ve aynı tavrını sürdürerek Filistin'in tek yasal temsilcisi
olduğunu belgeledi.

1978 Eylül ayında Enver Sedat İsrail ile Camp David antlaşmasını
imzaladı. 1985 Şubat ayında bu kez Ürdün Kralı Hüseyin ile Yaser Arafat
ortak harekette anlaştılar. İsrail ile FKÖ arasındaki karşılıklı terör
eylemlerinin ardından Arafat, aynı yılın Kasım ayında Filistin
mücadelesinin sadece işgal edilen topraklarda süreceğini açıkladı. FKÖ,
bir yandan Lübnan'da Suriye yanlısı örgütlerle, diğer yandan işgal
altındaki topraklarda İsrail ile mücadeleye girişti.

1986'da Ürdün ile arası bozulsa da 1987 yılında Birleşmiş Milletler'in
242 sayılı kararından sonra 15 Kasım 1988'de bağımsız Filistin Devleti
Cezayir'de ilan edildi. Yaser Arafat devlet başkanı seçildi. 1988'de
Filistinliler, işgal altındaki bölgelerde silah kullanmadan taşlarla
yaptıkları meşhur İntifada hareketini başlattılar.

13 Eylül 1993 tarihinde İshak Rabin ve Yaser Arafat arasında
Washington'da imzalanan "Filistin Özerklik İlkeleri Deklerasyonu" ile 5
yıllık bir süre içerisinde Gazze ve Eriha'da "Özerk Filistin Devleti"
kurulması kararlaştırıldı. Bölgede başlayan normalleşme sürecinde, 26
Ekim 1994 tarihinde bu kez İsrail ile Ürdün arasında bir barış
anlaşması imzalandı. 4 Kasım 1994 tarihinde barışa imza atan İshak
Rabin, İsrail Gizli Servisi'nin bir şubesi tarafından öldürüldü